Abstracts 7 ( 1 )
THEMANUMMER 'GEHEIM'
Artikelen over het thema 'Geheim'
FILIP DE BOECK
Het geheim als knoop: Een processuele en relationele benadering van geheimen en geheimhouding in Luunda initiatie- en genezingsrituelen in Zaïre
Aan de hand van etnografische gegevens afkomstig uit de context van Luunda initiatierituelen en therapeutische culten (Zaïre), biedt dit artikel een reflectie over geheimhouding als praktijk eerder dan als feit, als een niet-zeggen en een niet-spreken eerder dan als niet-gezegde of onuitgesprokene. De praktijk van het niet-zeggen wordt tevens geanalyseerd als een gedeeld zwijgen en een gedeeld weten, en dus als relationele act waarin cruciale sociale en maatschappelijke verhoudingen worden gefundeerd. Dit gedeeld weten situeert zich vaak voorbij het discursieve: het is een belichaamd weten, een kennen doorheen het lichaam.
[geheimhouding, initiatieritueel, therapeutische cult, gedeeld zwijgen, Luunda, Zaïre]
The secret as a knot: A processual and relational approach to secrets and secrecy in Luunda initiation and healing rituals in Zaire
Ethnographic data from Luunda (Zaire) on initiation rituals and healing cults provide the material for a reflection on secrecy as a practice rather than an fact, as not-speaking rather than the unspoken. The practice of not-speaking is analysed as a sharing in silence and knowledge, as a relational act in which crucial social relationships are rooted. This shared knowing is often situated beyond discursive reality: it is a corporated knowing, a knowing through the body.
[secrecy, initiation ritual, therapeutic cult, shared silence, Luunda, Zaire]
KLASIEN HORSTMAN
Het geheim van de dokter (1880-1920): Ingrediënten voor een historisch-sociologische analyse van het medisch beroepsgeheim
De auteur beschrijft een belangrijke ontwikkeling in de interpretatie van het beroepsgeheim van artsen tijdens de opkomst van levensverzekeringen in Nederland. Een debat tussen 'preciezen', die van mening zijn dat een arts geen enkele mededeling over zijn patiënten mag doen aan derden – dus ook niet aan levensverzekeringen – en 'rekkelijken', die een minder strikte toepassing van het beroepsgeheim voorstaan, wordt beslist in het voordeel van de laatstgenoemden. Met het gedeeltelijk prijsgeven van zijn geheim, geeft de arts echter ook een stuk controle over zijn medisch handelen aan derden.
[medisch beroepsgeheim, levensverzekering, sociale geschiedenis, Nederland]
The doctor's secret (1880-1920). Ingredients for a socio-historical analysis of the medical professional secret
The author describes an important development in the interpretation of the medical professional secrecy at the time life insurance companies came into being in the Netherlands. A debate between the 'strict', who refuse to give any form of information about their patients to others (including life insurance companies) and the 'moderate', who favour a more liberal interpretation of professional secrecy, is won by the latter. Giving up a part of their secret implies that doctors also give up a part of the control over their practice.
[medical confidentiality, life insurance, social history, Netherlands]
GUY WIDDERSHOVEN
De patiënt als geheim
De patiënt, degene die de ziekte aan den lijve ondervindt, is een geheim voor de arts die misschien wel veel over de ziekte weet maar haar niet zelf ervaart. Aan de hand van een gedicht van Achterberg gaat de auteur nader in op de ander als geheim. Daarna betuigt hij, aan de hand van Gadamers hermeneutiek, dat menselijke communicatie de ander als geheim veronderstelt. Hij besluit met een casus uit de medische praktijk.
[geheim, patiënt, arts, Achterberg, Gadamer, hermeneutica]
The patient as secret
The patient, the person who feels the disease, is a secret to the doctor, who may know a lot about the disease but does not experience it as the patient does. The author takes a poem by Achterberg to reflect on the other as a secret, he then uses Gadamer's hermeneutic approach to argue that human communication presupposes the secret character of the other. He concludes his essay with a medical case history.
[secret, patient, doctor, Achterberg, Gadamer, hermeneutics]
ELS VAN DONGEN
Een voorhoofd van glas: Verlies en behoud van geheimen bij psychotici
Afscheiding van de gekte en verboden op het spreken en doen van psychotici moeten geheimen van het lichamelijke in een cultuur bewaren. Het geheim verschijnt dan als gekkenpraat en gekkendaad, die buiten de culturele werkelijkheid staan. Door hun vreemdheid kunnen psychotische mensen met grensoverschrijdingen echter geheimen onthullen. De groteske lichamelijkheid in het verhaal en de daden van psychotici keren het culturele beeld van het lichaam om en voorzien het van ruimere betekenissen. Als nar versterkt de psychoticus de culturele lichaamsorde, maar biedt tegelijkertijd meerlagige mogelijkheden voor sociaal verkeer.
[geheim, psychoticus, gekkenpraat, culturele orde]
A forehead of glass: The loss and salvation of secrets among psychotic people
Separation of madness and prohibition of speech and actions of psychotic people are to protect secrets of the body in cultures. The threat of divulging these secrets is defused by declaring such revelations mad talk and mad behaviour. Grotesque corporeality in stories and acts of psychotics converts the cultural image of the body and provides it with broader meanings. As a fool, a psychotic person reinforces the cultural order, while at the same time he offers multi-layered possibilities for social and therapeutic interaction.
[secret, psychotic, mad talk, cultural order]
POL DE BONDT
De verknoping van het gekende en het geheim: Een perspectief vanuit de psychiatrie
Het gekende en het geheim constitueren elkaar voortdurend. Ze zijn gelijkoorspronkelijk en gelijkeindig. Ze zijn in elkaar verknoopt. Het geheim initieert het spreken, het spreken creëert het geheim. De verknoping suggereert het beeld van een losknopen. Dit losknopen wordt zichtbaar in vier pathologische (on-)vertogen: de perversie, de paranoia, de manie, de schizofrenie. De auteur besluit met de suggestie dat psychotherapie voor mensen die aan deze problemen lijden, gericht zou moeten zijn op een herstel van de 'syntaxis' van hun spreken.
[geheim, gekend, verknoping, spreken, psychotherapie]
The entertwinement of the known and the secret: A perspective from psychiatry
What is known and what is secret constitutes one another continuously. They have a common origin and a common end. They are tied to one another and in one another. The secret implies an invitation to speak and speaking, in turn, creates the secret. 'Tying' (verknoping) suggests its corollary 'untying' (losknopen). The act of untying the secret and the known shows itself in four pathological (non-)discourses: perversion, paranoia, mania and schizophrenia. The author concludes with the suggestion that psychotherapy for people suffering from these problems should be directed to restoring their syntaxis of speaking.
[secret, known, tying, speaking, psychotherapy ]
GEERT MOMMERSTEEG
Siri, het geheim van de marabout: Enkele etnografische aantekeningen over religieuze kennis in Mali
Religieuze kennis in Djenné (Mali) bestaat voor een gedeelte uit geheimen. Behalve 'openbare kennis' van de islamitische doctrine bezitten marabouts 'geheime kennis'. Kennis van geheimen stelt de religieuze specialisten in staat te voldoen aan de vraag van hun cliënten om voor hen bescherming of voorspoed 'aan God te vragen', bijvoorbeeld door het maken van amuletten. Aard en betekenis van deze geheimen worden hier van een aantal kanten belicht. Aan bod komen het sociaal in- en uitsluitend vermogen van geheimen, het geheim als wezenlijk onderdeel van voorwerpen van kracht, het spreken over geheimen in de praktijk van het veldwerk en de overdracht van geheime kennis.
[geheim, religieuze kennis, siri, marabout, Mali]
Siri, the marabout's secret: Some ethnographic notes on religious knowledge in Mali
Religious knowledge in Djenné (Mali) consists partially of secrets. Besides 'public knowledge' of islamic doctrine, marabouts possess 'secret knowledge'. Knowledge of secrets enables the religious specialists to comply with the demand of their clients to ask God for protection or wellbeing, for example by means of the production of amulets. The nature and meaning of these secrets are studied from different perspectives. Issues which are dealt with are: the ability of secrets to in- and exclude people, secrets as essential parts of objects of power, the investigation of secrets during fieldwork, and the transmission of secret knowledge.
[secret, religious knowledge, siri, marabout, Mali]
ANETTE DREWS
Covering and uncovering: Secrets and the construction of gender identity among the Kunda of Zambia
The female initiation ceremony chinamwali among the Kunda of Eastern Zambia is a secret ritual. Men are not allowed to know what takes place. This reinforces the gender identity and the position of women. During chinamwali women celebrate their sexuality as a means to strengthen their autonomy and to improve the good of the community. The inequality between men and women is partly resolved through the secrets of the chinamwali, whereas inequality among women rather is emphasized and created. The construction of gender identity is achieved through the strategic covering and uncovering of bodies, objects and language during the initiation ceremony.
[geheim, initiatieritueel, chinamwali, vrouwen, genderidentiteit, Kunda, Zambia]
De vrouwelijke inwijdingsceremonie chinamwali bij de Kunda in Oost-Zambia is een geheim ritueel. Mannen mogen niet weten wat er gebeurt. Dit versterkt de gender identiteit en positie van vrouwen. Tijdens chinamwali vieren vrouwen hun sexualiteit zowel als een middel ter versterking van hun eigen autonomie en het welzijn van de gemeenschap. Wanneer een vrouw haar seksualiteit inzet voor het aangaan en onderhouden van heteroseksuele relaties draagt zij bij tot de groei van de gemeenschap. Terwijl de machtsongelijkheid tussen mannnen en vrouwen door de geheimen van de chinamwali gedeeltelijk wordt opgeheven, wordt de machtsongelijkheid tussen vrouwen onderling hierdoor eerder benadrukt en zelfs gecreëerd. Door hun gepriviligeerde positie hebben slechts de oudere vrouwen toegang tot alle geheime kennis. Tegelijkertijd kunnen zij hun macht en status binnen de gemeenschap vergroten door manipulatie van de geheime kennis. Relaties tussen mannen en vrouwen en tussen vrouwen onderling worden gestructureerd door het strategisch bedekken en onthullen van lichamen, objecten, taal en kennis zoals dat tijdens de vrouwelijke initiatierite gepractizeerd wordt.
[secret, initiation ritual, chinamwali, women, gender identity, Kunda, Zambia]
MARIANNE VAN ELTEREN-JANSEN
Geheimen in de alledaagse zorg van moeders voor hun kinderen
Moeders verzwijgen soms tegenover hulpverleners wat zij hebben gedaan om hun kind beter te maken of gezond te houden. Daarmee anticiperen ze op het verwachte onbegrip van de hulpverlener voor hun handelen. De auteur onderscheidt drie soorten van geheimhouding: het verbergen van informatie over gebruik van traditionele en homeopathische middelen en het verzwijgen van het niet opvolgen van medische instructies vanwege financiële problemen.
[moeders, zorg, kinderen, geheimhouding, hulpverlener, Nederland]
Secrets in mothers' everyday care of their children
Mothers sometimes keep silent about their health care activities for their children when they visit a doctor. They fear that the doctor will disapprove of what they did. The author distinguishes three types of secrecy: concealing information about the use of traditional and of homeopathic medicines and hiding non-compliance due to financial problems. Research was carried out among Dutch, Dutch-Indonesian and Hindustan-Surinamese mothers.
[mothers, care, children, secrecy, health worker, the Netherlands]
Overige artikelen
ROB VAN DIJK
Cultuur en trauma: Culturele variaties in de omgang met schokkende gebeurtenissen
Dit artikel is een voorbeschouwing op een symposium over trauma en cultuur. Of een gebeurtenis als traumatisch beleefd wordt, is mede afhankelijk van individuele en culturele factoren. Vijf thema's die in de omgang met schokkende gebeurtenissen te onderscheiden zijn, komen aan de orde: de betekenis die mensen eraan hechten; uitingswijze en symptomen; coping strategieën; en diagnostiek en therapie. De samenhang tussen cultuur en trauma is op drie wijzen te bezien: cultuur intervenieert als betekenisgevend kader in de omgang met trauma; verlies van cultuur kan een traumatische ervaring zijn; en 'trauma' is zelf een cultuurgebonden begrip.
[cultuur, trauma, coping, schokkende gebeurtenissen]
Culture and trauma:
Cultural variations in coping with shocking events
This article looks ahead to a symposium on trauma and culture. Whether an event is experienced as traumatic, depends – among other things – on individual and cultural factors. The authhor distinghuishes five themes in coping with shocking events: the meaning people attach to the event; symptoms and ways of expressing experience; coping strategies; diagnostics and therapy. Three aspects of the relationship between culture and trauma are discussed: culture provides a context of meaning for those coping with trauma; loss of culture can be traumatic experience; and, finally, 'trauma' itself is a culture-bound concept.
[culture, trauma, coping, shocking events]
MAARTEN BODE
Empirie en dogma in een Ayurvedische praktijk in Kathmandu: Een pleidooi voor verlicht etnocentrisme in de medische antropologie
Met behulp van de attenderende concepten 'empirie' en 'logische consistentie' analyseer ik het medisch handelen van een universitair opgeleide Nepalese Ayurvedische genezer. Zijn aanpak van zeer uiteenlopende aandoeningen als geelzucht, onvruchtbaarheid, chronische maagklachten, astma, depressie en kanker, is opvallend stereotiep. In vergelijking met het handelen van twee andere in de literatuur beschreven Ayurvedische genezers heeft zijn werkwijze een dogmatisch karakter. De in dit artikel gebruikte onderzoeksmethodologie maakt het mogelijk uitheemse geneeswijzen kritisch te analyseren, waardoor inzicht en legitimering niet automatisch samen vallen. Door een gedetailleerde beschrijving van genoemd medisch handelen worden genezingsmechanismen belicht. De hier gepropageerde onderzoeksaanpak vormt dan ook een onmisbare aanvulling op geblindeerd onderzoek.
[Ayurveda, empirie, logische consistentie, medisch handelen, genezing]
Empiricism and dogmatism in an Ayurvedic practice in Kathmandu: A plea for enlightened ethnocentrism in medical anthropology
The concepts 'empiricism' and 'logical consistency' are used to analyze the medical actions of a university educated Ayurvedic healer in Nepal. It is noticed that there are many similarities in the treatment of such different sicknesses as jaundice, sterility, chronic stomach complaints, asthma, depression and cancer. The healers actions are labelled dogmatic when compared with the treatments of two other Ayurvedic doctors, described in the anthropological literature. The research methodology which is used in this study makes it possible to come to a critical understanding of non-Western medical intervention. Though legitimation is considered premature, detailed description can shed light upon mechanisms which are involved in healing. It is argued that the used methodology complements positivistic, blinded research.
[Ayurveda, empiricism, logical consistency, medical action, healing]