Abstracts 17 ( 1 )
THEMANUMMER 'VIOLENCE, HEALTH & HUMAN RIGHTS'
ELS VAN DONGEN
Musa ukuba yibokhwe ezigusheni: Social gerontocide in South Africa?
In this paper I argue that a study of the division between victims and perpetrators and the way they have to relate to each other in post-violent societies obscure the many ways people deal with their lives and with each other after an era of blatant and manifest forms of violence. We will have to study the differences within those groups and historical processes to get an idea of what mundane life in (post)violent societies like South Africa means.
Contemporary issues such as poverty, oppression, 'everyday violence', abuse, terror and death emerge from a 'politics of evil' that originated in the past and that has deeply divided and destroyed the internal social and cultural structure of populations. With some ethnographic data from my research among older black people in the Western Cape, and a historical analysis, I will show how invisible dramas unfold in their lives and lead to social death if not social gerontocide. This is not to say that older persons are helpless victims. They have developed strategies to survive. I will discuss these strategies and place them in the dynamics of relationships within the group to which older persons belong. I will show that 'human rights' – an important issue in the 'new' democratic state of South Africa – is a dynamic process that might divide populations even further.
[Social death, gerontocide, everyday violence, South Africa, violent societies]
De auteur beargumenteert dat het onderscheid tussen slachtoffers en daders en de wijze waarop ze met elkaar relaties moeten onderhouden in samenlevingen na een tijd van geweld, de vele manieren waarop mensen omgaan met hun leven en met elkaar versluiert. Men moet de verschillen in zulke groepen en de historische processen bestuderen om een idee te krijgen wat het gewone leven in (post)geweldsamenlevingen, zoals Zuid Afrika, betekent. Huidige vraagstukken, zoals armoede, onderdrukking, alledaags geweld, mishandeling, terreur en dood zijn ontstaan uit een 'politiek van het kwaad' die lang geleden is begonnen en de interne sociale en culturele structuur van een bevolking heeft vernietigd. Met etnografisch materiaal van haar onderzoek onder de oudere zwarte bevolking in de Westkaap en een historische analyse laat de auteur zien hoe onzichtbare drama's zich in hun leven ontwikkelen en leiden naar een sociale dood, zo niet sociale gerontocide. Ouderen zijn echter geen hulpeloze slachtoffers. Zij hebben strategieën ontwikkeld om te overleven. De auteur bespreekt deze strategieën en plaatst ze in de dynamiek van relaties in de groep waartoe deze ouderen behoren. Ze laat zien dat 'mensenrechten' – een belangrijke kwestie in het nieuwe democratische Zuid Afrika – een dynamisch proces is, dat bevolkingsgroepen eventueel verder kan verdelen.
[sociale dood, gerontocide, alledaags geweld, Zuid Afrika, geweldssamenlevingen]
DIANA GIBSON
Of victims and survivors. Health care, legal interventions and women's responses to rape
In South Africa, a country with a high incidence of sexual violence and HIV/AIDS, legal and health care efforts to address rape are hampered by financial and personnel constraints which prevent people from exercising their equal right to redress. The paper focuses on the response of women who apparently have access to these rights but seemingly fail to exercise them. It examines ways in which criminal, legal and rights narratives tend to diminish the complexity of the individual experiences of women and to exclude their inter-subjective positions within the communities where they live and must continue to survive. Even when great sensitivity is exercised, legal and health efforts fail to encompass the embodied response to rape that legal and health efforts seem to foreground for the survivors.
[women, rape, health, legal, violence, human rights, South Africa]
In Zuid Afrika, een land met een hoge incidentie van seksueel geweld en HIV/AIDS, kunnen wegens een gebrek aan personeel en financiële middelen geen goede strafrechtelijke maatregelen genomen worden en kan geen goede juridische bijstand en medische zorg verleend worden aan vrouwen die verkracht zijn. Dit artikel gaat over vrouwen die weliswaar recht hebben op die bijstand en zorg, maar er niet in slagen van die rechten gebruik te maken. De auteur onderzoekt de wijze waarop juridische en mensenrechtenverhalen ertoe neigen de complexiteit van individuele ervaringen van verkrachte vrouwen te reduceren en geen plaats in te ruimen voor de intersubjectieve posities van die vrouwen in de gemeenschappen waarin zij leven en moeten overleven. Zelfs wanneer in de verschillende vormen van hulpverlening die beschikbaar zijn een grote sensitiviteit aan de dag gelegd wordt en men zich erop voorstaat de belichaamde reactie van overlevenden van verkrachting in de hulp te betrekken, slaagt men daar niet in.
[vrouwen, verkrachting, gezondheid, recht, geweld, Zuid-Afrika]
MARIE ROSENKRANTZ LINDEGAARD & ANN-KARINA HENRIKSEN
Strategies of safety: When threats of violence become everyday life among South African adolescents
In contemporary South Africa threats of violence are highly present, and the fear of violence manifests itself in various ways. The article presents an analytical framework for studying how Capetonians live with violence and establish a sense of safety as a part of everyday practice. It is argued that such studies must remain sensitive to the ways in which experiences with violence and practices of safety are embodied, as well as to the ways in which this embodied knowledge is reworked continually, shaping and being shaped by everyday practice. With particular attention to Capetonian adolescents, it is shown how differentiated bodies are ascribed meaning through bodily signs of class, gender and race. Bodily signs shape experiences, representations and practices of violence and safety. Violence does not need to take place to have an effect, the fear of violence alone conditions everyday practice. The study of safety places emphasis on the effects of violence and how violence influences processes of subjectivity.
[Safety, violence, embodiment, social change, class, gender, race, South Africa]
In het huidige Zuid-Afrika komen dreigingen met geweld extreem veel voor. De angst voor geweld manifesteert zich op verschillende manieren. Dit artikel presenteert een analytisch kader voor de studie van de wijze waarop inwoners van Capetown met geweld leven en een gevoel van veiligheid creëren dat deel uitmaakt van hun dagelijkse leven. De auteurs beargumenteren dat men in een dergelijke studie aandacht moet besteden aan de wijzen waarop ervaringen met geweld en veiligheidspraktijken belichaamd zijn, en ook aan de wijzen waarop deze kennis voortdurend bewerkt wordt en daarbij dagelijkse praktijken vorm geeft en door die praktijken gevormd wordt. Met speciale aandacht voor adolescenten, wordt aangetoond hoe aan gedifferentieerde lichamen betekenis verleend wordt door lichaamstekens die verwijzen naar klasse, gender en ras. Lichaamstekens geven vorm aan ervaringen, representaties en praktijken met betrekking tot geweld en veiligheid. Geweld hoeft niet daadwerkelijk plaats te vinden om een effect te hebben. De angst voor geweld op zich heeft grote invloed op alledaagse praktijken. De studie van veiligheid legt de nadruk op de effecten van geweld en op de wijze waarop geweld processen van subjectiviteit beïnvloedt.
[veiligheid, geweld, belichaming, sociale verandering, klasse, gender, ras, Zuid Afrika]
DINEKE G. KORFKER, KARIN M. VAN DER PAL-DE BRUIN & MARLIES E.B. RIJNDERS
Domestic violence during pregnancy in Turkish and Moroccan communities.
Migrant outreach workers give information
This article describes a project implemented in midwifery practices in Amsterdam, in 2004. Turkish and Moroccan outreach workers were trained to offer information and education about domestic violence and to identify signs of domestic violence experienced by pregnant Turkish and Moroccan women. Domestic violence often starts in pregnancy. These pregnant women disclosed their experiences with domestic violence to the migrant outreach workers. The norms and values about domestic violence are influenced by different cultural perceptions about violent behaviour. Medical anthropologists are challenged to contribute to the development of new concepts in this field.
[domestic violence, pregnancy, ethnic minorities, Turkish and Moroccan outreach workers]
De auteurs beschrijven een project dat werd uitgevoerd in 2004 in verloskundigenpraktijken in Amsterdam: Turkse en Marokkaanse voorlichters eigen taal en cultuur ontvingen een training om voorlichting te geven over huiselijk geweld en om signalen van huiselijk geweld te herkennen bij Turkse en Marokkaanse zwangere vrouwen. Vrouwen uit deze gemeenschappen vertelden hun ervaringen met huiselijk geweld eerder aan de voorlichters eigen taal en cultuur dan aan de verloskundigen. Daar normen en waarden over huiselijk geweld worden beïnvloed door de culturele context waarin het geweld plaatsvindt is het een uitdaging voor medisch antropologen om nieuwe concepten te ontwikkelen op dit gebied.
[huiselijk geweld, zwangerschap, allochtonen, Turkse en Marokkaanse voorlichters]
FRANCINE VAN DEN BORNE
"It's better for me to die." How structural violence kills HIV prevention efforts for women in Malawi
HIV prevention efforts that promote abstinence (A), mutual faithfulness (B) or condom use (C) to prevent contracting AIDS are irrelevant 196 and thus ineffective 196 for most Malawian women. The A-B-C messages are based on incorrect assumptions because they do not take the structural violence women face into account: the severe socio-economic and gender inequalities keep them and their children poor, sick, suffering and without future perspectives. With the frequent breakdown of marriages, reduced family support and limited employment opportunities for women, they depend on non-family related men for their immediate survival. In exchange for assistance, women barter sex with them. Women's agency to prevent HIV infection is limited since the structural violence they experience daily also perpetuates the AIDS epidemic.
This article is based on research conducted in 1996 and 2002, which studied the changing dynamics of multiple partner sex in randomly sampled high-density urban and trading centres in three districts. Triangulation of researchers and qualitative research methods was used.
To mitigate the epidemic, health messages should be down-to-earth and reflect women's realities. Further, public and private sectors need to reduce structural violence so that women and their children are assured of their most basic human right: to live and have better future perspectives.
[sexual networking, poor women, qualitative research, structural violence, human rights, HIV/AIDS, health education, coping, livelihood, condom, Malawi]
Voorlichting over HIV-preventie die vrouwen aanmoedigt om zich in eerste instantie seksueel te onthouden of om trouw te zijn aan hun partner – en als dit onmogelijk is – om altijd condooms te gebruiken, zijn irrelevant – en dus niet effectief – voor de meeste Malawiaanse vrouwen. Dit soort voorlichting houdt geen rekening met het structureel geweld waarmee vrouwen dagelijks geconfronteerd worden: de ernstige sociaal-economische en gender-ongelijkheden die hen en hun kinderen arm, ziek en zonder toekomstperspectief houden. Echtscheiding komt steeds vaker voor, familiale steun vermindert en kans op werk is uiterst beperkt. In die situatie zijn deze vrouwen voor hun overleven steeds meer afhankelijk van hulp die ze ontvangen van niet-verwante mannen. In ruil voor deze hulp bieden vrouwen seks aan. Het dagelijkse structurele geweld waarmee vrouwen geconfronteerd worden, beperkt echter niet alleen hun daadkracht om HIV-besmetting te voorkomen maar zorgt er ook voor dat de HIV-epidemie zich blijft verspreiden. Deze bevindingen zijn gebaseerd op antropologisch onderzoek dat is verricht in 1996 en in 2002. Het beoogde de complexiteit van wisselende seksuele kontakten te bestuderen in dichtbevolkte stedelijke gebieden en in handelscentra van drie districten. Om daadwerkelijk de epidemie te keren, moet gezondheidsvoorlichting gebruik maken van realistische 'boodschappen' die rekening houden met de realiteiten van deze vrouwen. Voor vrouwen zal HIV-preventie alleen dan prioriteit krijgen als zij meer autonomie hebben en niet meer afhankelijk zijn van mannen, als zij betere toekomstperspectieven hebben, controle over hun lichaam en de middelen om zichzelf te beschermen tegen geslachtsziekten en zwangerschap. Omdat het voornamelijk de mannen zijn die bepalen met wie, wanneer en onder welke voorwaarden gevrijd wordt, zouden HIV-voorlichtingsprogramma's zich meer op hen moeten richten.
[seksueel netwerk, armoede, vrouwen, kwalitatief onderzoek, structureel geweld, mensenrechten, HIV/AIDS, gezondheidsvoorlichting, coping, livelihood, condoom]
JOOP T.V.M. DE JONG
Analysing critique on PTSD in an attempt to bridge anthropology and psychiatry
When post-traumatic stress disorder (PTSD) entered the DSM, support for the diagnosis was a critical part of advocacy for Vietnam veterans. Over the next two decades, the range of contexts in which this clinical concept was applied increased dramatically. In a recent article, Breslau describes PTSD as a 'prominent cultural model' to account for suffering as well as the synergy between human rights or political advocacy and traumatic stress advocacy. In this article I question the sequence of steps that Breslau took to critique the internationalization of the PTSD construct. I also question Breslau's critique on our work in Nepal. Finally, I will formulate several future challenges for psychiatry and anthropology to bridge their universalistic and relativistic points in relation to psychopathology and psychological distress.
[posttraumatic stress disorder, culture and psychiatry, suffering, advocacy, universalism, relativism]
Toen de posttraumatische stress stoornis (PTSS) in het psychiatrische classificatiesysteem DSM werd opgenomen, had die diagnose alles te maken met het wel en wee en de steun aan Vietnam veteranen. In de daaropvolgende twee decennia werd de diagnose wereldwijd in toenemende mate toegepast. Breslau beschrijft PTSS in een recent artikel als een 'prominent cultureel model' om menselijk lijden in kaart te brengen en om een verbinding te leggen tussen de werelden van de mensenrechten, de politiek en psychologisch trauma. In dit artikel plaats ik kanttekeningen bij Breslau's gedachtegang bij het bekritiseren van de internationalisering van het PTSS construct. Vervolgens stel ik zijn kritiek op ons werk in Nepal ter discussie. Tenslotte beschrijf ik de uitdaging aan de antropologie en de psychiatrie om een brug te slaan tussen hun respectievelijk relativistische en universalistische standpunten met betrekking tot psychopathologie en psychologische problematiek.
[posttraumatische stress-stoornis (PTSS), cultuur en psychiatrie, lijden, 'advocacy', universalisme, relativisme]
AD GOETHALS, SARAH DETAILLE & FRANK DEN HERTOG
Cliënten als medeonderzoekers in een internetproject
Dit artikel gaat over de ontwikkeling van een cliënt-gestuurd onderzoeksproject op het internet: het project NetClienten. Na een korte omschrijving geven wij onze ervaringen weer met het vinden en werven van cliënten en het ontwikkelen van duurzame betrokkenheid bij het project en reflecteren op wat de samenwerking met cliënten nu opleverde. Vervolgens gaan we in op een nieuwe start van het project in 2004, waarbij we toewerken naar een beslissingondersteunend systeem. In dit systeem staat de uitwisseling van ervaringen van (ex-)cliënten in de geestelijke gezondheidszorg centraal. Het uiteindelijke doel is om zowel de ervaringskennis van (ex-)cliënten en betrokkenen als de 'professionele kennis' uit het wetenschappelijke circuit op interactieve wijze beschikbaar te maken. In de slotparagraaf vragen wij aandacht voor een aantal vooronderstellingen, waarvan we ons gaandeweg beter bewust zijn geworden.
[cliëntenperspectief, cliënt-gestuurd onderzoek, website, geestelijke gezondheidszorg]
Clients as co-researchers in an Internet project
This article deals with the development of a client driven research project on the Internet by clients and former clients of psychiatric care. The project is called 'Netclienten'. The authors describe the project and present and reflect on their experiences looking for people who are willing to commit themselves to the project. Next they discuss the start of the 2004 project, which aims at a system that supports decision-taking and concentrates on the exchange of experiences by clients of psychiatric care. The project's objective is to provide both experience-based knowledge of psychiatric patients and their environment and professional knowledge in an interactive way. The authors conclude with some critical reflections on their project.
[client perspective, client-driven research, website, psychiatric health care]
SJAAK VAN DER GEEST
Bed en beddengoed: Antropologische notities
Dit overzicht van sociale en culturele betekenissen van het bed en aan het bed gerelateerde activiteiten wil de aandacht vestigen op het bed als onderwerp van antropologische studie en belangstelling wekken voor een symposium over bed en cultuur. Thema's die onder meer aan de orde komen zijn de geborgenheid en ultieme privacy van het veilige bed, de slaap, de nacht, slaaparrangementen van kinderen, slaaprituelen, slapeloosheid, het kraambed, het liefdesnest, het ziekbed, het doodsbed, dromen en – veel te summier – het bed in de kunst.
[bed, cultuur, slaap, nacht, ziekbed, droom]
Bed and bedding: Anthropological notes
This overview of social and cultural meanings of the bed and bed-related activities wants to draw attention to the bed as object of anthropological investigation and raise interest in a symposium on bed and culture. Themes that are discussed include: the security of a safe bed, sleep, the night, children's sleeping, bedtime rituals, insomnia, childbirth, love-making, the sickbed, the deathbed, dreaming and the bed in art.
[bed, culture, sleep, night, sickbed, dreaming]