Abstracts 13 ( 1 )
FRANS MEULENBERG
Misbaksel allemaal schilfers: Psoriasis in de bellettrie
In de medische literatuur zijn de psychosociale factoren die te maken hebben met psoriasis, veelvuldig beschreven. Sociale effecten krijgen daarin vaak aandacht: onaangename opmerkingen van anderen, het gevoel een outcast te zijn, het vermijden van aanraking, schaamte, verwarring met besmettelijke ziekten en relatieproblemen. De schrijvers John Updike, Vladimir Nabokov en Dennis Potter hadden zelf psoriasis, en hebben daar ook over geschreven, met name Updike en Potter. Daarnaast hebben ook andere auteurs over psoriasis geschreven, zoals R.A. Basart, Connie Palmen en Simon Vestdijk. Thema's die in deze romans en novellen aan de orde komen, zijn: eenzaamheid, het verbergen van psoriasis, dromen en hallucinaties, relationele en seksuele problemen, de rol van muziek, metamorfose van psoriasis tot kunst, de rol van het verleden, en psoriasis als metafoor voor het creatieve proces. Kennisname van de bellettrie rond het thema psoriasis biedt een dieper inzicht in de verschillende aspecten van de belevingswereld van de patient.
[ziekte, huidziekten, psoriasis, bellettrie, literatuur, geneeskunde, creativiteit]
“Monster all plaques”: Psoriasis and literary imagination
The psychological impact of psoriasis is widely known in medical literature, i.e. wry comments by non-patients, feeling an outcast, the fear of being touched, shame, uncertainty and relational problems. Outstanding novelists John Updike, Vladimir Nabokov and Dennis Potter suffered from psoriasis and wrote about it in their fiction and non-fiction. Other authors, such as the Dutch authors R.A. Basart, Connie Palmen and Simon Vestdijk, also used psoriasis in their work. Themes they write about include: loneliness, hiding the disease, dreams and hallucinations, sexual problems, the role of music, the metamorphosis from psoriasis into art, memories of the past and psoriasis as a metaphor of the artistic process. Reading 'fiction' literature on psoriasis provides a deeper insight in the patient's experience.
[illness, skin-disease, psoriasis, literature, medicine, creativity]
ARKO ODERWALD
Vertrouwd anders
Dementie is een ziekte die gevreesd wordt die allerlei vragen oproept over wat nu de essentie van een mens is. Aan de hand van enkele recent verschenen heterobiografische boeken wordt de vraag besproken in hoeverre de dementerende mens hetzelfde blijft en in hoeverre deze verandert, zoals dat ervaren wordt door naasten. Daaruit wordt duidelijk dat de verstrengeling van de naasten met de demente mens een belangrijke factor is in het antwoord dat uiteindelijk wordt gegeven op deze vraag.
[dementie, ego-documenten, romans, identiteit]
Familiarly different
Dementia is a frightening disease which raises questions about the essence of the human being. Using recent books from close relatives describing the disease process of a person suffering form dementia, we will discuss the question whether the person with dementia stays the same person or changes into someone else. It becomes clear that the way in which relatives relate to a person with dementia deeply influences the answer to this question.
[dementia, ego-documents, novels, identity]
HARRY VAN DER BRUGGEN & GUY WIDDERSHOVEN
Parkinsonpatiënt-zijn: Onbeweeglijk en onvoorspelbaar grillig
Bellettrie en existentiële analyse
Wat is parkinsonpatiënt-zijn? Geprobeerd wordt deze vraag te beantwoorden aan de hand van een analyse van romans over parkinsonpatiënten, alsook van egodocumenten en wetenschappelijke publicaties. De teksten werden bestudeerd vanuit een existentiëel-fenomenologisch perspectief, met gebruik maken van een geëigende vorm van de existentiële analyse. Parkinsonpatiënt-zijn blijkt gekenmerkt door een bestaansparadox, namelijk gelijktijdige onbeweeglijkheid en onvoorspelbare grilligheid, die zich kan manifesteren in de lichamelijkheid van de patiënt, het in de tijd en in de ruimte zijn, het omgaan met de dingen, zijn leefwereld en tenslotte in het als individu samenzijn met de ander. Tenslotte worden enkele specifieke kenmerken van parkinsonpatiënt-zijn beschreven die wellicht aangrijpingspunten kunnen zijn voor zorgverlening – wat vervolgonderzoek zou kunnen aantonen.
[ziekte van Parkinson, fenomenologie, existentiële analyse, bellettrie, ego-documenten]
Being a Parkinson's patient: Immobile and unpredictably whimsical.
Literature and existential analysis.
What is the essence of being a Parkinson's patient? This article attempts to answer the question with the help of an analysis of novels about patients with Parkinson's disease, as well as ego-documents and scientific publications. The texts were analyzed from an existential-phenomenological perspective, using an adapted version of existential analysis. Being a Parkinson's patient is characterised by an existential paradox: life appears simultaneously immobile and unpredictably whimsical. This may manifest itself in the person's bodily existence, in his being-in-time and in-space, in his relating to things and events, his life-world, and in his being-with-others. Finally some specific characteristics are described that may be relevant for future research on care.
[Parkinson's disease, phenomenology, existential analysis, novels, ego-documents]
SOFIE VANDAMME & ARKO ODERWALD
De scalpel van Zola: De schrijver als anatoom en fysioloog
In zijn roman Thérèse Raquin en in de discussie die volgde op de publicatie ervan presenteerde Emile Zola zich als een wetenschappelijk schrijver. Schrijven was voor hem het analyseren van de krachten die de maatschappij waarin hij leefde vorm gaven. Hij bediende zich van medische metaforen om zijn visie op het schrijverschap tot uitdrukking te brengen: "De moderne schrijver dissecteert de mens, bestudeert het spel van de passies, ondervraagt elke vezel, maakt een analyse van het hele organisme. Zoals de ontleedkundige kent hij schaamte noch afkeer als hij de 'zieleroerselen' van de mens doorzoekt. Hij heeft slechts de waarheid voor ogen en etaleert voor ons het kadaver van ons hart. " Thérèse Raquin verschaft ons waardevolle inzichten over de 'pathologische' werkelijkheid waarin de roman is ontstaan.
[roman, schrijver, Zola, naturalisme, anatomie, fysiologie, ziekte, 'morgue', Thérèse Raquin]
Zola's scalpel: The writer as anatomist and physiologist
In his novel Thérèse Raquin and in the discussions that followed the publication of the book, Zola presented himself as a scientific writer. For him, writing meant analysing the hidden forces which shape society. Zola used medical metaphors to describe his vision of authorship: “The modern writer dissects people; he studies the play of passions, interrogates every fibre and analyses the entire organism.” Thérèse Raquin provides us with a valuable insight in the 'pathological' reality in which the novel was written.
[novel, writer, Zola, naturalism, anatomy, physiology, disease, 'morgue', Thérèse Raquin]
GERHARD NIJHOF
Doodverdrijf
In deze tekst wordt de persoonlijke ervaring met ziekte en dreigende dood en de doorwerking daarvan in het alledaagse leven autobiografisch beschreven. Niet zozeer confrontatie met of verwerking van ziekte en dreigende dood blijkt richtinggevend voor het gedrag van de auteur, maar ontvluchten daarvan, in ziekte- en doodverdrijf; via de weg die onze samenleving daarvoor plaveit: werk.
[ziekte, dood, tijd, verhaal, afweer, autobiografisch onderzoek, sociologie]
Killing death
The author, a medical sociologist, describes his own experience of coping with disease and death in everyday life situations. His way of 'coping' was to escape into work. The threat of death changed his time perspective. He became pressed for time to finish his work. He argues that autobiographical sociology – stories about personal experience – deepens the understanding of the researcher. His own illness story, which describes his attempts to 'kill death', is a case in point.
[disease, death, time, story, coping, autobiography, sociology]
MARTIN WINCKLER
De patiënt vertelt, de dokter schrijft, de schrijver deelt
Deze korte beschouwing gaat over wat schrijven voor mij betekent en hoe dit schrijven verbonden is met mijn werk als arts (en hoe het daarvan verschilt), Net als in het schrijven is in de relatie tussen arts en patiënt de 'waarheid' van de feiten niet van belang. In beide gevallen gaat het in de eerste plaats om de diepte van de gevoelens die je deelt. Enkele fragmenten uit mijn boek De ziekte van Sachs illustreren dit.
[schrijven, verhalen, ziekte, arts-patiëntrelatie]
Patient tells, doctor reads, writer shares
In this brief reflection I try to explain what writing means to me and how writing relates to (and differs from) my work as a physician. As in writing, the 'truth' of the facts is not important in the communication between patient and doctor. What counts is the depth of the feelings you share (with your patient or your reader). Four fragments from La maladie de Sachs illustrate my view.
[writing, stories, illness, doctor-patient relationship]
EVA ABRAHAM
Schrijven om te overleven: Zelfonderzoek van Tip Marugg
In het literaire werk van Tip Marugg staat zijn sterk ambivalente relatie met het eiland Curaçao centraal. Alcoholisme en de dood zijn belangrijke thema's. De romans hebben kenmerken van Caribische literatuur geschreven door blanken. Marugg schrijft om zijn pijn te verlichten, in zijn eigen woorden "om te overleven. "
[Marugg, Curaçao, Caraibisch, literatuur, roman, blanke, vervreemding, alcoholisme, dood]
Writing to survive: Tip Marugg's soul-searching
Tip Marugg (1923), son of a European father and a white Curaçaon mother, has a highly ambivalent relationship with the island of Curaçao. He is a 'foreigner' in his own country. Death and alcohol are dominant themes in his work. He writes to alleviate the pain of life, “to survive” as he says himself. His novels have much in common with the work of older white Caribbean writers such as Jean Rhys, Phyllis Shand Allfrey, Geoffrey Drayton and Ian Macdonald. Two of his novels have been translated into English as Weekendpilgrimage and The Roar of Morning.
[Marugg, Curaçao, Caribbean, literature, novel, white writers, alienation, alcoholism, death]
EDIEN BARTELS
De hoofdwikkel en de trui. Herkenning en verborgen betekenis in een verhaal over ziekte en heling
Verhalen over ziekte kunnen mensen dichter bij de beleving daarvan brengen. Door onderscheid te maken tussen bedoelde betekenis en verborgen betekenis en zowel de verteller als de luisteraar in de analyse te betrekken, wordt duidelijk hoe verteller en luisteraar samen de verhalen construeren. Dat is ook het geval wanneer mensen met verschillende culturele en religieuze achtergrond zich herkennen in elkaars verhalen en in hun zoeken naar heling. De verborgen betekenis van verhalen over ziekte wordt in verband gebracht met het zoeken naar zingeving. In die verborgen betekenis is de sociale identiteit en positie te herkennen van de luisteraar en verteller.
[verhalen, ziekte, heling, betekenis, zelfbepaling, islam, moslima, diaspora]
The head wrap and the jumper: Discovery and hidden meaning in a story about illness and healing
Stories can bring people closer to the experience of illness. Distinguishing intended meaning and hidden meaning and taking into account the different positions of narrator and listener I try to elucidate the co-operation between narrator and listener in the construction of stories. That is also the case when people from different religious and cultural backgrounds meet and identify each other with their stories and with their search for healing. The hidden meaning of stories about illness is related to the quest for meaning. In that hidden meaning the social identity and position of the narrator and the listener can be discovered.
[stories, illness, healing, meaning, self-determination, Islam, muslima, diaspora]
ELS VAN DONGEN
Trauma, remembrance and art in South Africa: An impression
During research on remembering and forgetting among elderly people in Cape Town and its suburbs I stumbled upon art as a way to work through the memories of traumatic past and to build a new society. This impression is an attempt to make sense out of my meetings with South African art and artists. First I will discuss the relation between traumatic memories and their expression in the context of post-apartheid South Africa. The second section will elaborate on the issue of literature, the shaping of new identities and the use of memory to build society. In the conclusion, 1 will discuss the social meaning of art.
[trauma, memory, forgetting, violence, art, Apartheid, South Africa]
PETER RENSEN
"Sorry mevrouw, maar ik kan er ook niks aan doen"
Over daklozen en poepen in de openbare ruimte
In dit artikel staan buitenslapers centraal: daklozen die de nacht buiten doorbrengen. Buitenslapers hebben geen privé-ruimte waar zij hun behoefte kunnen doen. Om te poepen en te plassen zijn zij deels aangewezen op de openbare ruimte. Tegelijkertijd is poepen in de Nederlandse samenleving een strikte privé-aangelegenheid. Door buiten te poepen overtreden buitenslapers een norm die sterk in de samenleving is verankerd. Dit heeft gevolgen voor de maatschappelijke positie en voor het persoonlijk welbevinden. Het leidt tot schaamte en verdere marginalisering. In dit artikel zal ik aan de hand van enkele voorbeelden uit de veldwerkpraktijk schetsen hoe buitenslapers hun behoefte doen en hoe deze praktijken zich verhouden tot de maatschappelijke context. Ik zal daarbij zowel aandacht besteden aan de positie van buitenslapers binnen de samenleving, als aan de verhoudingen tussen buitenslapers onderling.
[daklozen, buitenslapers, poep, vuil, taboe, publiek-privé, repressie, schaamte, Amsterdam]
“Sorry mam, I can't help it”. Homeless people and 'shitting' in public space
This article is about rough sleepers: homeless people in Amsterdam who spend the night outside. They have no private space at their disposal to relieve themselves. For defecation and urinating they depend on public places. By relieving themselves outside they transgress a rule which is firmly embedded in Dutch society: that this activity should be done in strict privacy. Breaking the rule has an impact on their social position and personal well-being. It causes shame and acerbates their marginalisation. The article describes how rough sleepers in Amsterdam deal with this problem of defecation and how their practices fit in the wider social context. I will discuss the position of rough sleepers in society and their relations with other roughsleepers.
[homeless, rough sleepers, shit, dirt, taboo, public-private, repression, shame, Amsterdam]
BEMIKE PASVEER
Dubbel zien: Medische technologie en de verbeelding van het lichaam
Het artikel schetst het thema van een symposium over medische technologie en de productie van lichaamsbeelden dat in december gehouden wordt. De auteur betoogt dat noch antropologen noch technieksociologen en medisch sociologen zich tot dusver intensief met de medische visualisering van het lichaam hebben beziggehouden. Dat mag verbazing wekken, omdat de kennis van en bekendheid met het lichaam tegenwoordig, zowel in het 'Noorden' als het 'Zuiden' steeds exclusiever visueel gemedieerd wordt. Vanuit methodologische, empirische en kentheoretische sterkte- en zwaktepunten van antropologisch en sociologisch onderzoek wordt een mogelijke onderzoeksagenda voorgesteld voor de studie van de visuele mediatie van het lichaam.
[mediatie, lichaam, medische technologie, visualisering, beelden]
Seeing double: Medical technology and the visualisation of the body
The article claims that neither anthropologists nor sociologists of medicine and technology have shown a clear interest in medical visualisations of the human body. This is surprising as the understanding of the body today is increasingly a matter of mediation through visualising technologies – both in high- and low-income countries. Starting from the methodological, empirical and epistemological strengths and weaknesses of research on medical technology carried out by anthropologists and sociologists, the author proposes a research agenda to encourage the study of the visual mediation of the body. The article introduces the theme of a symposium on medical technology and the production of body images which is to be held in December 2001.
[medical technology, visualisation, mediation, body, images, anthropology]